13/09/08
«Η πραγματική αδελφοποίηση είναι αυτό εδώ: όταν διαφορετικοί άνθρωποι από παντού, με αφορμή μια ψηφίδα πολιτισμού, πλέκουν μια αλυσίδα ελπίδας για το μέλλον.»
Από την ομιλία της Μαρίας Τζομπανάκη
Μπορεί να τέλειωσε και το φετινό φεστιβάλ Κεραμικής, αλλά κανείς δεν έχει την αίσθηση ότι έπεσε η αυλαία. Το τέλος είναι μόνο η αρχή. Γιατί ‘τέλος’ θα πει τελείωση, κι όλοι έχουν στο νου τους την τελειοποίηση αυτής της διοργάνωσης που ξεκίνησε στις Μαργαρίτες στις 1 του Σεπτέμβρη και έληξε την Κυριακή στις 7 του μήνα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Για 4η χρονιά φέτος, ο «Κεραμών» φίλοι της Κρητικής Κεραμικής ενέπνευσε όσους εμπλέκονται με την κεραμική και τα πολιτιστικά στις Μαργαρίτες. Έπεισε με τις θέσεις του και βρήκε υποστηρικτές για το φιλόδοξο σχέδιό του: ο Δήμος Γεροποτάμου, η Νομαρχία, το Πολιτιστικό Κέντρο της Μαρίας Τζομπανάκη «Μαργαρίτες» χρηματοδότησαν τη φιλοξενία ξένων κεραμιστών για μια εβδομάδα στις Μαργαρίτες, και παρείχαν την ευκαιρία σε δεκάδες ανθρώπων να αποκτήσουν γνώσεις που αυτή τη στιγμή δεν παρέχονται δωρεάν πουθενά στην Ελλάδα.
Οι Μαργαρίτες είναι ένα από τα χωριά που ζουν με ζωντανή την παράδοση της κεραμικής, και ως εκ τούτου η φιλοξενία των κεραμιστών και η ανταλλαγή πληροφοριών με αφορμή τον πηλό, ήταν μια φυσική συνέπεια.
Για τους ενδιαφερόμενους, από τη Δευτέρα 1 ως την Παρασκευή 7, παρουσιάστηκαν οι εξής θεματικές ενότητες: Δακτύλιοι κρύσταλλοι, μουσικά πνευστά όργανα, κατασκευή ξυλοκάμινου για 1300 οC, terra sigillata, κατασκευή Ιαπωνικού καμινιού. Μεταλλικά λούστρα και λούστρα ρυτίνης, RAKU, κατασκευή μαριόλικων, Αρχαία ελληνική κεραμική, κατασκευή χάρτινου καμινιού, κατασκευή Μαργαριτσανών και Κυπριακών πιθαριών.
Την Παρασκευή ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα «Εκπαιδευτηρίου Κεραμικής» των «Μαγαρικών», με μια έξοχη βραδιά. Είκοσι γυναίκες των Μαργαριτών μαγείρεψαν τοπικές λιχουδιές σε κεραμικές γάστρες και τις προσέφεραν στο γλέντι που ακολούθησε σε ταβέρνα του χωριού. Η Ασιτιανή Κομπανία στόλισε με παλιές κρητικές, νησιώτικες και μικρασιάτικες μελωδίες τη βραδιά.
Το Σάββατο έγιναν τα εγκαίνια της έκθεσης «Η Κεραμική της Κρήτης και της Κύπρου ταξιδεύει» που στήριξε η Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Orfeus», το Πολιτιστικό Κέντρο «Μαργαρίτες» της Μαρίας Τζομπανάκη, κι ο «Κεραμών» φίλοι της Κρητικής Κεραμικής. Ακολούθησαν χαιρετισμοί από τον Νομάρχη κο Παπαδάκη, από τον Δήμαρχο Γεροποτάμου κο Μαυρομάτη, από την κα Λαγουδάκη, αντιδήμαρχο Γεροποτάμου και μέλος της οργανωτικής επιτροπής των «Μαγαρικών», από την κα Τζομπανάκη, η οποία εκφώνησε μια ομιλία που ξεχείλιζε από την αγάπη για τον τόπο και τους ανθρώπους του. Χαιρετισμούς απηύθυναν επίσης οι Γάλλοι και οι Κύπριοι φιλοξενούμενοι του Φεστιβάλ και ο πρόεδρος του «Κεραμών» Δημήτρης Λυμπερίδης. Στη συνέχεια τα «Μαγαρικά» βράβευσαν το βιβλίο «Τα κεραμικά αγγεία του 19ου και 20ου αιώνα» του Χριστόφορου Βαλλιάνου-Μαρίας Παδουβά και του Μουσείου Κρητικής Εθνολογίας που στεγάζεται στους Βώρους. Την παρουσίαση του βιβλίου έκανε ο Κώστας Σταυρακάκης. Αναμνηστικά βραβεία δόθηκαν και στην ίδια τη Μαρία Παδουβά καθώς και στις Κύπριες πιθαρούδες. Η βραδιά έκλεισε με την «Οινογνωσία μαρουβάδων»: δεκατρία κρασιά διαγωνίστηκαν για την πρωτιά, αλλά το βραβείο πήρε ο Γιώργης Τζομπανάκης.
Η Κυριακή ξεκίνησε με ένα εκπληκτικό οδοιπορικό στη δασωμένη λαγκαδιά των Μαργαριτών, και κύλησε με ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά. Το Φεστιβάλ ολοκλήρωσε τις παρουσιάσεις του με την ομιλία της υποφαινομένης «Έξι γενιές Μαργαριτσανών αγγειοπλαστών».
Μια τέτοια διοργάνωση δεν μπορούσε παρά να αποφέρει πλούσια σοδειά ιδεών. Ο Δημήτρης Λυμπερίδης, πρόεδρος του Κεραμών, τόνισε πως το Φεστιβάλ δεν είναι μόνο ευχάριστες ώρες, είναι και σκληρή δουλειά και δυσκολίες. Βλέπει τα «Μαγαρικά» ως μια διαδικασία χρονοβόρα και δύσκολη, αλλά μέσα απ’ αυτές τις δυσκολίες βγαίνουν τα θετικά πράγματα. Τα «Μαγαρικά» αν θέλουν να εξαντλήσουν όλη τη δυναμική τους πρέπει να γίνουν πανευρωπαϊκή διοργάνωση, ίσως παγκόσμια. Για να γίνει βέβαια κάτι τέτοιο θα πρέπει να βρούμε ένα θέμα που να προσελκύει όλες αυτές τις κοινότητες. Αλλά δεν συζητάμε για τέτοια διαδικασία αυτή τη στιγμή, για του χρόνου ή του παραχρόνου. Αυτό θέλει νέα οργανωτική δομή κι ανθρώπους να σχεδιάσουν εκ νέου τα «Μαγαρικά». Αλλά πουθενά στον κόσμο δεν γίνονται διοργανώσεις με μελλοντική προοπτική.
Σε όσες εκδηλώσεις έχουμε πάει, όλοι μου λένε ότι οι καλύτερες εκδηλώσεις που έχουν συναντήσει στη ζωή τους είναι αυτές εδώ. Και μιλάμε για περιοχές που έχουν μεγάλη παράδοση σε φεστιβάλ. Είναι αναγκαίο να παντρεύεις τη γνώση, να βγάζεις καινοτόμα πράγματα. Το έχουμε ανάγκη, όλοι ψαχνόμαστε, και τα «Μαγαρικά» έρχονται και δίνουν συσσωρευμένες πληροφορίες που δεν τις βρίσκεις στο ίντερνετ ή στη βιβλιογραφία. Σπάνε τα στεγανά των κλειστών τεχνικών, κι αυτό ίσως ενοχλεί κάποιους που θεωρούν ότι είναι πλεονέκτημά τους να εφαρμόζουν μια τεχνική, που όμως δεν είναι δική τους υπόθεση. Στο μέλλον όσοι δεν αναπτύξουν καινοτομίες στην κεραμική είναι καταδικασμένοι. Θα είναι εξαρτώμενοι από το βιομηχανικό ντιζάιν, το οποίο σε διευκολύνει μεν αλλά δεν σου επιτρέπει να αναπτυχθείς. Η εξάρτηση από τη βιομηχανική αισθητική βγάζει τα πορτοκαλί και τα κόκκινα κεραμικά. Το εμπόριο της κεραμικής όμως δεν είναι στις καλύτερες εποχές: πρέπει να παράγεις επιλεκτικά και να είσαι και καλός για να πουλήσεις. Αυτό ας το αναζητήσει ο καθένας. Τα «Μαγαρικά» έδειξαν τις τεχνικές, όποιος θέλει, αύριο ας τις εφαρμόσει.
Ο Γιώργης Δαλαμβέλας, ο πρωτεργάτης των «Μαγαρικών» στις Μαργαρίτες, καταθέτει τη δική του οπτική: Φέτος κερδίσαμε την εμπιστοσύνη ακόμα περισσότερων ανθρώπων μέσα από τα «Μαγαρικά». Μας πλησίασαν, μας βοήθησαν περισσότερα άτομα. Θέλουμε η διοργάνωση αυτή να γίνει μια γέφυρα που θα ενώνει τον κόσμο των Μαργαριτών, τον κόσμο των κεραμιστών, κι όλους τους ανθρώπους.
Όπως είπε η κα Αμαλία Γιαννούλη, κεραμίστρια από το Φρε, για να μάθεις όλα αυτά τα πράγματα, πρέπει να βγεις στο εξωτερικό. Οι τεχνικές γνώσεις που αποκτήσαμε μέσα σε μια εβδομάδα δεν προσφέρονται μαζεμένες σε καμιά σχολή στην Ελλάδα. Οι επιδράσεις λοιπόν αυτών των τεχνικών θα φανούν τα επόμενα χρόνια όχι μόνο στο στενό χώρο των Μαργαριτών, αλλά θα εξαπλωθούν τουλάχιστον Πανελληνίως –ή και στον ευρωπαϊκό χώρο, αν κάτι τέτοιο δεν ακούγεται υπερβολικό. Ο κος Γιώργος Σπανουδάκης μάλιστα που ασχολείται με την αρχαία ελληνική κεραμική, οραματίζεται πέρα από την καθιέρωση των «Μαγαρικών» ως θεσμού, μια σχολή όπου θα διδάσκονται οι τεχνικές μαζί με την αισθητική, την ιστορία της τέχνης, τις σύγχρονες τάσεις στην τέχνη κ.ά. όπως λέει χαρακτηριστικά: ιδανικά θα μπορούσαμε να δούμε τα «Μαγαρικά» σαν μια σχολή κεραμικής που θα λειτουργεί όλο το καλοκαίρι σε ένα σταθερό χώρο. Το ευτύχημα είναι ότι συναντήσεις σαν τη φετινή γεννούν ιδέες κι αν οι συναντήσεις γίνουν συχνότερες, τότε θα βρεθεί κι ένας τρόπος υλοποίησης αυτών των ιδεών. Ο κος Κώστας Νεοφύτου, βραβευμένος γλύπτης και κεραμεύς της Ρόδου, του οποίου τα έργα κοσμούν το Δήμο Ρόδου, με σπουδές στην Φαένζα της Ιταλίας, προσθέτει από την εμπειρία του το παράδειγμα του Βαλορίς, της Φαένζα και του Λα Μπόρν στη Γαλλία: χωριά ανώνυμα, στα οποία όταν εγκαταστάθηκαν καλλιτέχνες, έγιναν μεγάλα και ονομαστά καλλιτεχνικά κέντρα.
Ο κος Χριστόφορος Σκλαβενίτης, επίτιμος καλεσμένος και επίτιμο μέλος του Κεραμών, με σπουδές στη γλυπτική, και στην κεραμική σε σχολές της Φαένζα, δάσκαλος της κεραμικής στην Ορθόδοξη Ακαδημία υπογράμμισε επίσης την ωφέλεια αυτής της τόσο πλούσιας σε ερεθίσματα διοργάνωσης. Η Κλεοπάτρα Παπανικολάου από την Αθήνα κατέθεσε τη δική της ιδέα: Φεστιβάλ για μένα είναι η επίδειξη των έργων του καλλιτέχνη αλλά και της εξέλιξής του. Θα μου άρεσε κάθε χρόνο να εμπλουτίζεται το φεστιβάλ με νέους καλλιτέχνες και με νέες τεχνικές, αλλά και να παρουσιάζεται ενδεικτικά η παραγωγή όλων. Ο Τάκης Παπαζαφειρόπουλος από την Αθήνα εντόπισε τη χρησιμότητα τέτοιων διοργανώσεων για την εξέλιξη της ίδιας της κεραμικής, και την ανάγκη διαφήμισής τους, ώστε να γίνεται έγκαιρα γνωστό από τους ενδιαφερόμενους.
Ο Κύπριος Ευθύμιος Συμεού από τη Λάρνακα μας δίνει ένα επιπλέον παράδειγμα: Μέσα από τις γνωριμίες που κάναμε σε ανάλογες διοργανώσεις, ξεκινήσαμε με τον Charles Sammut μια έκθεση Κύπρου – Μάλτας, η οποία παρουσιάζεται και στις δύο χώρες. Δεν ξέρω αν θα αποκομίσουμε κάτι ανάλογο και εδώ. Βλέπω ότι το χωριό έχει δυνατότητες να κρατήσει τον κόσμο της κεραμικής. Όταν υπάρχουν πωλήσεις, κι όταν πάνε όλα καλά, κανείς δε σκέπτεται τι θα γίνει όταν τα πράγματα δεν θα πηγαίνουν το ίδιο καλά. Οι κεραμίστες –όπως κι όλοι οι τεχνίτες κι οι επαγγελματίες- πρέπει να βρίσκονται, να βελτιώνονται για να μη χαθεί αυτή η δουλειά. Αν δουλέψει όλο το χωριό με ομόνοια, τα πράγματα θα πάνε καλά για την περιοχή σας. Σίγουρα στις Μαργαρίτες θα μάθει ο κόσμος να συνεργάζεται, θα φύγει η καχυποψία και οι παρεξηγήσεις. Πρέπει να μάθουμε να ακούμε τις ιδέες των άλλων. Να σκεφτόμαστε ότι το συμφέρον είναι γενικό. Αν δεν πάει καλά το χωριό δεν θα πάει για όλους. Αν το χωριό ευημερήσει, αυτό θα ωφελήσει όλους.
Οι δρόμοι που ανοίγουν τα «Μαγαρικά» είναι πολλοί: άνθρωποι που γνωρίστηκαν για πρώτη φορά εδώ έβαλαν τις βάσεις για νέες πολιτιστικές συναντήσεις, άνοιξε ο δρόμος για τη λαογραφική έρευνα στο χωριό, έτσι ώστε ο φετινός χειμώνας στις Μαργαρίτες –και όχι μόνο- μοιάζει ιδιαίτερα γόνιμος. Κάποια από τα αποτελέσματα θα φανούν κατά τη διάρκεια της χρονιάς, και κάποια άλλα θα παρουσιαστούν στα επόμενα «Μαγαρικά». Μοιάζει λοιπόν πως τα επόμενα «Μαγαρικά» μόλις άρχισαν!
Ως Μαργαριτσανή και ως άνθρωπος θέλω να απευθύνω ένα θερμό ευχαριστώ στους ανθρώπους που μπορούν στις μέρες μας να οραματίζονται και να κοπιάζουν για το όραμά τους. Μας ανεβάζουν όλους ψηλότερα!
Στέλλα Πιθαρούλιου, φιλόλογος, Μαργαρίτες
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου